Bài thơ Nguyệt cầm - Xuân Diệu

[Xuân Diệu]

Bài thơ: Nguyệt cầm​

Nhà thơ: Xuân Diệu

Trăng nhập vào đây cung nguyệt lạnh,
Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần.
Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm!
Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân.

Mây vắng, trời trong, đêm thuỷ tinh;
Lung linh bóng sáng bỗng rung mình
Vì nghe nương tử trong câu hát
Đã chết đêm rằm theo nước xanh.

Thu lạnh càng thêm nguyệt tỏ ngời,
Đàn ghê như nước, lạnh, trời ơi...
Long lanh tiếng sỏi vang vang hận:
Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người...

Bốn bề ánh nhạc: biển pha lê.
Chiếc đảo hồn tôi rợn bốn bề
Sương bạc làm thinh, khuya nín thở
Nghe sầu âm nhạc đến sao Khuê.

Bài thơ đăng trên báo Ngày nay, đã được nhạc sĩ Cung Tiến phổ nhạc thành bài hát cùng tên.

Xuân Diệu chịu ảnh hưởng sâu sắc trường phái thơ tương trưng Pháp, trước hết là Baudelaire. Bài này là trường hợp thể hiện tuyệt vời quan niệm về sự tương giao giữa các giác quan của Baudelaire (Correspondances): tiếng nhạc, ánh sáng và hơi lạnh - thính giác, thị giác và xúc giác, ba giác quan đều bén nhọn “tương giao” với nhau, diễn tả những rung cảm, đúng ra, những run rẩy của “Chiếc đảo hồn tôi rợn bốn bề”.

Bài thơ này từng được sử dụng trong phần đọc thêm SGK Văn học 11 giai đoạn 1990-2006, nhưng đã được lược bỏ trong SGK Ngữ văn 11 từ 2007.

Nguồn:
1. Tinh tuyển văn học Việt Nam (tập 7: Văn học giai đoạn 1900-1945), Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia, NXB Khoa học xã hội, 2004
2. Tuyển tập Tự lực văn đoàn (tập III), NXB Hội nhà văn, 2004
3. Hoài Thanh, Hoài Chân, Thi nhân Việt Nam, NXB Văn học, 2007

Nguyệt cầm - Nhạc: Cung Tiến; Thể hiện: Khánh Ly​

Nguyệt cầm Hồng Vân ngâm thơ​

Nguyệt cầm - Nhạc: Cung Tiến; Thể hiện: Thái Thanh​

Nguyệt cầm - Giọng đọc Trần Thiện Tùng​

 

[tinhcoi]

TS. Chu Văn Sơn, tạp chí Văn học và Tuổi trẻ số 39, 1999 khẳng định câu thứ 2 khổ 3 phải là “linh lung bóng sáng bỗng rung mình” chứ không phải “lung linh”: “Lung linh chỉ là sự lay động, nhún nhảy, rung rinh của những làn ánh sáng. Một cảm giác thuần tuý thị giác. Những gì mà hồn thơ quá ư bén nhạy này cảm nhận được trong cùng một khoảnh khác lại là một phức hợp những cảm giác tinh vi. Xuân Diệu muốn những chứ ấy phải làm sống dậy cả một luồng run rẩy bởi một thoáng rùng mình ớn lạnh, cả một luồng gai gợn bí ẩn ma quái. Nghĩa là gồm cả cảm giác thuộc xúc giác nữa. Linh lung, vì thế cứ ánh rợn lên, khơi vơi, tê giá, huyền hoặc.”

(Trích “Nguyệt cầm - Sự thăng hoa của hồn thơ Xuân Diệu”)